Wie is de Big Brother van 2015?

Wanneer je bij Voys werkt, zijn je dagelijkse werkzaamheden lang niet het enige waar je je mee bezig houdt. Elke dag is anders en elke dag krijg je weer nieuwe informatie en feiten voor je kiezen. Zo gonsde het begin dit jaar flink in de wandelgangen van Voys.

Rechtszaak Bewaarplicht

Dit kwam doordat we, tezamen met een aantal andere partijen waaronder SpeakUp en BIT, tegenover de Nederlandse staat in de rechtszaal stonden. Onze eis was om de bewaarplicht per direct buiten werking stellen. Op 11 maart volgde de uitspraak in deze zaak: de Wet Bewaarplicht Telecommunicatiegegevens was van tafel. Voor nu.

Bits of Freedom BBA

Een partij die zich inzet voor het verdedigen van digitale burgerrechten is Bits of Freedom (ook wel BOF). BOF is een invloedrijke burgerrechtenbeweging, die de strijd aangaat met slecht beleid binnen de overheid en het bedrijfsleven met betrekking tot onze digitale omgeving. Sinds kort is Voys een samenwerking aangegaan met BOF. Naar aanleiding hiervan waren wij van Voys en onze collega’s van Spindle aanwezig op de elfde Big Brother Awards, die BOF elk jaar organiseert. Dit jaar vond hij plaats in de stadsschouwburg in Amsterdam en ook nog eens tijdens de ‘Amsterdam Privacy Week’.

Nadat we een decadent plekje op de derde rij hadden uitgezocht, kon de show beginnen. Ik moet heel eerlijk bekennen dat ik geen idee had wat ik moest gaan verwachten. Vooraf had ik me enigszins ingelezen en daardoor wist ik dat er drie awards werden uitgereikt die avond, maar in welke vorm BOF dit zou gaan gieten? Dat werd al snel duidelijk toen Hans de Zwart het woord nam en het programma van de avond onthulde. Er stonden drie nominaties en drie awards op het programma voor de grootste privacy schenders van Nederland. Deze vormden de rode draad door het programma van de BBA.

De expertprijs

Voor de eerste award, de expertprijs, uitgereikt door Bart de Koning, waren genomineerd:

• De korpschef van de Nationale Politie, vanwege ‘predictive policing’
• Ronald Plasterk, vanwege zijn zogenaamde ‘afluisterwet’
• Het Van der Valk-hotel Hengelo, vanwege het systematisch delen van de gastenlijst met de politie (geen grap)

De winnaar in deze categorie werd de korpschef van de Nationale politie, die dapper zijn award en rouwboeket in ontvangst kwam nemen. Aangezien hij was genomineerd voor zijn ‘predictive policing’ opende de korpschef met de woorden “deze hadden we natuurlijk aan zien komen” en sloot af met de woorden “maximale preventie betekent minimale vrijheid”.

Schuldig, tot het tegendeel bewezen is

Die laatste uitspraak is precies waar deze hele avond om draaide, want willen wij een wereld waarin iedereen, verdacht, maar ook niet verdacht, scherp in de gaten wordt gehouden omwille van veiligheid? Hans de Zwart sprak aan het begin van de avond over het zogenoemde ‘false positive’ effect en wat dit teweeg kan brengen. We zien gevaren die er niet zijn. Niet-verdachten beschouwen we op deze manier ook als verdachten. Wordt het principe ‘onschuld tot het tegendeel bewezen is’, straks andersom geïnterpreteerd? Zijn jij en ik straks ook schuldig en moeten wij ons gaan verdedigen in de toekomst voor zaken die ons helemaal niet aangaan? Denk aan de 14- jarige jongen uit Texas die onlangs in het nieuws was, omdat hij was opgepakt omdat zijn docent hem verdacht van het hebben van een zelfgemaakte bom. Wat bleek: de jongen wilde enkel zijn zelfgemaakte klok laten zien, maar omdat Ahmed van oorsprong uit Sudan afkomstig is en een dergelijk geknutseld uurwerk in zijn handen hield, was voor de docent reden genoeg om de noodklok te luiden en Ahmed op te laten pakken. Een goed voorbeeld van het ‘false positive’ effect. Nu worden dergelijke ‘false-positives’ nog enkel gemaakt door mensen, maar in de toekomst steeds vaker door algoritmes van computers. Predictive policing is daar een voorbeeld van.

De Publieksprijs

Goed, door naar de tweede award, de Publieksprijs. Hiervoor waren genomineerd:

• Achmea, omdat ze geld verdienen met gegevens van klanten
• Microsoft, vanwege Windows 10 met dubieuze privacyinstellingen
• Minister Ronald Plasterk, nogmaals vanwege zijn ‘afluisterwet’

Onder luid gejoel van de zaal werd Minister Plasterk genoemd als winnaar. Dapper genoeg, was de minister was zelf gekomen om zijn ‘prijs’ in ontvangst te nemen. Linda Duits reikte de award uit en gaf nog een paar gepaste sneren richting de minister die vervolgens, met opgeheven hoofd, het woord nam. Plasterk, in tegenstelling tot de korpschef, opende zijn speech gelijk defensief. Hij gaf letterlijk aan dat hij de noodzaak voelde zich te verweren tegen de zojuist uitgereikte award. Met de woorden: “Ik ga mij niet verontschuldigen voor het feit dat wij goed zijn” maakte de Minister zichzelf nog een beetje minder populair bij het publiek.

Ronald bekijkt zijn award met gemengde gevoelens

Felipe Rodriguez Award

Tenslotte verscheen Karin Spaink op het podium om de ‘Felipe Rodriquez award’ aan te kondigen. Deze award is, in tegenstelling tot de andere awards, een positieve prijs, bedoeld voor hen die zich inzetten in de strijd tegen onrecht binnen de digitale wereld. Felipe Rodriquez was een hacker, eigenaar van een Spaans restaurant en de man achter internetprovider XS4ALL. Rodriquez overleed op 46- jarige leeftijd, maar was van grote betekenis binnen de digitale wereld en ook voor BOF. De prijs werd door Hans Zwart uitgereikt en ging naar de Oostenrijker Max Schrems, die in augustus Facebook aanklaagde wegens het schenden van de Europese privacywetgeving. Volgens Schrems schendt Facebook deze wet op wel zeven punten. Een van die punten is dat gebruikers via ‘big data’- systemen worden gemonitord en geanalyseerd. Iets dat alleen maar toeneemt en door veel bedrijven op grote schaal wordt gedaan, zonder dat gebruiker en consument hier vanaf weten.

Facebook-verslaafd

Neske Beks was te gast als spreker. Zij vertelde over de verslaving waar wij eigenlijk allemaal bekend mee zijn: Facebook. Neske zelf was flink verslaafd en besloot op een gegeven moment haar Facebook-profiel te verwijderen, met alle gevolgen van dien. Over dit proces maakte zij een documentaire genaamd “Beyond my Walls”. Na de BBA ben ik de documentaire natuurlijk zelf gaan kijken. Deze zet je echt aan het denken, dus ik raad je aan deze ook te kijken. Grote kans dat je je daarna nog eens achter de oren krabt over het gebruik van je Facebook- en Instagram-account. Neske sloot af met de treffende woorden “We cashen in aandacht, maar betalen in data”. Iets wat ook jij en ik steeds meer zullen doen tenzij we, net als Bit of Freedom en Voys, in de strijd tegen de ‘afluisterwet’, een duidelijk tegengeluid laten horen. “We all have a share”.